امروزه با توجه به تحولات سالهاي اخير و فروپاشي نظام دو قطبي و به پايان رسيدن دوران جنگ سرد، با عنايت به وجود واحدهاي سياسي مستقل (كشور ـ ملتها)(1) يكي از بنيادي ترين و مهمترين مسائل و موضوعات عرصة سياست، استراتژي و روابط بين الملل است.
از توان و قدرت اين واحده تحت عنوان قدرت ملي(2) ياد مي شود. قدرت ملي هر واحد سياسي تعيين كنندة اهداف و مصالح ملي آن است، به گونه اي كه رهبران و سياستمداران هر واحد تنها با بررسي و سنجش ، تحليل و تبيين تواناييها و امكانات بالقوه و بالفعل جامعة خود مي توانند به ، تشخيص، تعيين و حفظ اهداف و مصالح ملي خود نايل آيند. هدف هر واحد سياسي، همان قدرت در سطح آن واحد يا به طور اخص قدرت ملي است.
در جهان امروز، رابطة ميان قدرت ملي و اهداف ملي رابطة ميان متغير و تابع است؛ يعني هر تحولي در قدرت ملي باعث تحول در اهداف ملي مي گردد. اين رابطه به اين صورت بيان مي شود. هر چند قدرت ملي موضوع اصلي هنر و دانش استراتژي است ، ولي در اين ميان قدرت نظامي، هرچند تحولات دهه هاي اخير از اهميت سابق آن كاسته است ، آشكارترين بعد قدرت ملي است. قدرت نظامي به دليل آنكه محسوس تر، عملي تر و آشكارتر از ساير ابعاد قدرت است، اهميتي بسزا و چشمگير دارد . يعني هنوز هم در تعيين امنيت ملي يك كشور ، بويژه امنيت خارجي، مقابله با تهديدات بيگانگان و عامل اساسي و تعيين كننده محسوب مي شود.قدرت نظامي بويژه در زمانها و موقعيتهاي حساس نظير بحران، جنگ، شورش و نقش بارزتري را بازي مي كند و ساير ابعاد قدرت را به خدمت خود مي گيرد. همچنين هر چند بدون شناسايي ساير ابعاد قدرت و بررسي، تحليل و مشخص آنها نمي توان به طور كامل و دقيق به شناسايي و تحليل قدرت نظامي يك كشور ـ بويژه در جهان معاصر ـ پرداخت، ولي در زمانهاي حساس و بحراني به دليل آنكه ساير اجزا و ابعاد قدرت، تحت الشعاع قدرت نظامي قرار مي گيرند، حدوداً شناخت توان ملي يك كشور از طريق تجزيه، تحليل، بررسي و محاسبة قدرت نظامي آن ميسر مي گردد.
با توجه به آنچه بيان گرديد، در اين تحقيق هدف ما بررسي و تجزيه و تحليل عناصر نظامي قدرت ملي يا به عبارت ديگر عناصر قدرت نظامي يك ملت و تعيين شاخصهاي سنجش آن مي باشد. در اين ميان، به ساير عناصر قدرت نيز اجمالاً اشاره خواهد شد.